۱۴ بازی ذهنی برای کودکان : تقویت مغز (۲-۵ ساله)

بازی یکی از ضروری‌ترین نیازهای دوران کودکی و لازمه رشد ذهنی و جسمی است، اما به‌شرط اینکه متناسب با سن کودک انتخاب شود. یکی از بهترین جایگزین‌های بازی‌های کامپیوتری برای بچه‌ها بازی‌های فکری فیزیکی هستند. سال‌هاست بازی‌ فکری از بهترین ابزارها برای پرورش رشد و خلاقیت کودکانند.

نقش بازی در زمینه رشد شناختی کودک، نخستین بار توسط روانشناسی به نام «پیاژه» مطرح شد. مطابق با نظر این روانشناس، بازی زمینه ساز رشد شناختی کودک و پیش نیازی برای کسب مهارت های مختلف در زندگی محسوب می شود.
در واقع، کودک از طریق محرک های محیطی و اسباب بازی ها، برای پاسخ به پرسش های ذهن و ارضای کنجکاوی های خود استفاده می کند.
روانشناسان معتقدند، کودکان از طریق بازی می توانند بدون دخالت دیگران، تجربه بیاموزند و بهترین روش ها را برای رسیدن به هدف کسب کنند.
برای نمونه، کودکان در بازی پرتاب توپ در اثر تمرین و تکرار و انجام آزمون های مختلف ، مناسب ترین و کوتاه ترین راه را برای پرتاب یا رسیدن به توپ انتخاب می کنند. بطور کلی بازی، رشد هوشی کودکان را تسریع می کند.
مطابق با تحقیقات، افرادی که در دوران کودکی اسباب بازی نداشته یا از انجام بازی های فکری و پیشرفته محروم بوده اند، پس از ورود به مدرسه در زمینه آموزشی و تحصیلی با مشکل روبه رو شده اند و کودکانی که از لحاظ دسترسی به محرک های محیطی آزاد بوده و فعالیت های جسمی و ذهنی بیشتری در مقایسه با دیگر کودکان داشته اند، از توانایی های ذهنی و اجتماعی بیشتری برخوردار بوده و به راحتی قادر به یادگیری مهارت های مختلف شده اند.
اسباب بازی های مناسب به کودکان کمک می کند تا رفتارهای اجتماعی مطلوب را بیاموزند. در بازی های اکتشافی، مانند قایم باشک یا پازل، کودک راه های مختلف را امتحان کرده و بهترین گزینه را انتخاب می کند. اینگونه بازی ها، توانمندی های ذهنی کودک را افزایش داده و روش های حل مسئله را به او آموزش می دهد. بازی های سازنده مانند خانه سازی با مکعب های کوچک، مهارت های عملی و روش های کاربردی و استفاده از اشیا را به کودک آموزش می دهد. بازی های گروهی که اغلب کودکان نقش های بزرگترها را به عهده می گیرند، بهترین روش برای افزایش مهارت های اجتماعی کودک است.
امروز، بازی درمانی، یکی از شیوه های درمان بیماری های غیرفیزیکی، اختلالات یادگیری و نارسایی های فکری است و روانشناسان، نتایج رضایت بخشی را از این شیوه درمانی بدست آورده اند. گفتنی است تأثیر بازی در پویایی ذهن، شادابی و سلامت در بزرگسالان گزارش شده است. روانشناسان معتقدند، خانواده هایی که فرزندان خود را از انجام بازی محروم می کنند یا امکانات را در اختیار آنها قرار نمی دهند، صدمات جبران ناپذیری را در زمینه رشد و کسب مهارت های لازم به آنها وارد می کنند.
تحقیقات نشان می دهد، بازی هایی از قبیل خاک بازی یا شن بازی، در صورتی که تحت نظارت و کنترل والدین انجام گیرد، در تخلیه انرژی و پویایی ذهن کودکان نقش مؤثری دارد.
توصیه می شود، والدین حتی الامکان از دخالت در بازی های کودکانه خودداری کنند و در صورت انجام بازی های خطرناک و تهدیدآمیز برای سلامتی، با ذکر علت، کودکان را از انجام آن منع کنند. همچنین، برخی از والدین، دختر بچه ها را تشویق به انجام بازی های پسرانه و بالعکس می کنند که این عمل از لحاظ روانشناسی، مانع از رشد فکری و شناختی کودک می شود.
«بازی شغل کودک است» همه روانشناسان معتقدند کودکان به بازی نیاز دارند و هر عاملی که باعث شود کودک کمتر بازی کند، باید از زندگی او حذف شود.
ورزش های فردی یا گروهی، بازی های کامپیوتری و ویدئویی و یا حتی بازی های فکری، نباید جایگزین بازی های متداول مانند: قایم باشک، بگرد و پیدا کن و یا حتی بازی با ماشین و عروسک ها شود.
هیچ کس منکر تأثیر قابل توجه بازی های فکری بر رشد ذهن و استعدادهای کودک نیست، اما امروزه اکثر کودکان «بیش از حد» به چنین بازی هایی می پردازند، تا جایی که دچار بی علاقگی به بازی های حرکتی شده و تمایل به کم تحرکی پیدا می کنند. به نظر می رسد هر چیزی که کودک را به سمت سکوت سوق دهد، برای او خیلی مناسب نیست.
کودک حتی از ساده ترین بازی ها لذت می برد مثلاً زمانی که او روی یک صندلی می نشیند و یک قاشق را بارها روی زمین پرت می کند، ذهن او فعال تر می شود، چون سؤال هایی از این قبیل در ذهن او نقش می بندد: «مامان قاشق را دوباره به من می دهد»، «اگر قاشق را به سوی دیگری بیندازم، چه می شود»، «آیا هر بار افتادن قاشق یک صدا دارد !»
بد نیست بدانید کودکان به محض این که از چند روزگی، نسبت به محیط اطرافشان آگاه می شوند، نحوه حرکت و کارکرد هر شیء، برای آنها جالب می شود و قادر خواهند بود، مدت ها با اشیا سرگرم شوند و از طریق همین سرگرم شدن است که مهارت های اجتماعی را تمرین کرده و تفکر خلاق را می آموزند و از کشفیات خود لذت می برند.دکتر دیوید الکانید، روان پزشک معتقد است: بازی های بی تحرک مطلقاً تأثیر خوبی بر رشد ذهنی کودک ندارند. این قبیل بازی ها فقط باعث بروز بلوغ زودرس می شوند.
به علاوه اختصاص مدت زمان کم برای بازی کودک، از طرف والدین او تنها باعث ایجاد استرس، اضطراب و در نهایت افسردگی در وی می گردد. در عین حال باید به این نکته توجه داشت در نظر والدین، بازی نباید مبدل به یک «باید» برای کودک شود و ساعتی خاص به آن اختصاص یابد.کودک بازی می کند و از این کار لذت می برد زیرا چنین تفریحاتی برای او حالت خودانگیخته دارد، نه این که مانند یک تکلیف از پیش تعیین شده، انجام آن برای او از قبل مقرر شده باشد.تنها نقش مؤثری که والدین می توانند در مورد بازی کودک ایفا کنند، تشویق او و فراهم آوردن امکانات بازی، در حد مقدور است. باقی را باید به عهده خود او گذاشت.

بازی ذهنی برای کودکان ،بازی های تک نفره :

1. بلوک های خانه سازی :

   ساختنی ها یکی از اساسی ترین بازی هایی است که در طول سال ها تکامل یافته است اما هرگز از بین نرفته است.
   همه چیزی که شما نیاز دارید، مجموعه ای از بلوک ها است، ترجیحا در رنگ ها و اشکال مختلف.
   از شکل و تشخیص رنگ تا تخیل و خلاقیت و تحریک ذهن، تمام جنبه های رشد کودک در معرض آن قرار می گیرند.

بازی پازل :

پازل ها بازی هایی هستند که هرگز نباید از دستش بدید!
از هماهنگی چشم و دست گرفته تا استدلال منطقی همه جنبه ها را در بر میگیرند.
بزرگترین مزیت آن افزایش اعتماد به نفس است که از تکمیل پازل حاصل می شود که منجر به  تقویت عزت نفس می شود.
تصویر زیر مشابه بازی فکری اشکال سازنده است.

1. شکار کلمه :

   با استفاده از الفبا – کارت، بلوک یا آهن ربا، کلمات مختلفی شکل میگیرند،سپس از کودک خود بخواهید که فلش کارتها را با کلمه ها تطبیق دهد.
   برای مثال کلمه مورد نظر گربه است.شما باید تصویری از فلش کارت را بهاو نشان دهید و کودک باید کارت را نزدیک کلمه درست قرار دهد.
   این بازی می تواند تشخیص حروف الفبا، حافظه و همچنین قابلیت تشکیل کلمه را افزایش دهد.

1. نقش بازی کردن :

   معلم،دکتر ،پرستار یا جادوگر بد،جادوگر خوب، گزینه های  زیاد و بی پایانی برای نقش بازی کردن وجود دارد.
   نقش بازی کردن یک راه عالی برای تقویت قوه تخیل و خلاقیت کودکان است.
   این بازیها همچنین می تواند به کودکان کمک کند که از لحاظ روحی و اخلاقی در برخورد با جامعه مفیدتر عمل کنند.

1. پیدا کن آن چیز را :

   همه شما باید فلش کارت ها و چیزهایی را که باهاشون مطابقت دارد را در نزدیکی کودک خود قرار دهید.
   این بازی می تواند یک راه سرگرم کننده برای معرفی کودک نوپای خود به محیط اطراف در خانه، پارک یا مدرسه یا هرجای دیگری باشد.
   به عنوان مثال، به کودک خود تصویری از یک توپ را در فلش کارت نشان می دهید و از آنها می خواهید آن را برای شما پیدا کنید.
   این روش یاد دادن ،کودک شما را در مورد تلفظ درست و تشخیص اشیای محیط اطرافش و توسعه شناختی او  کمک میکند.

 

1. بازی ماز :

   به سمت چپ؟ یا برو راست؟
   برگرد؟ برو جلو؟یا پیش بروید؟
   مازها یک موفقیت بزرگ برای بچه ها هستند!
   بازی ماز مهارت های مختلفی را در کودکان تقویت میکنند و در تقویت مغز و ذهن کودکان فوق العاده موثرند.
   کتابها و اسباب بازی های ماز زیادی وجود دارد.
   توسعه مهارت های حرکتی، تخیل و  آموزش حل مسئله به کودکان از جمله اثرات مثبت این بازی برای کودکان است.
   یکی از بازی های فکری که مشابه بازی ماز میباشد بازی ذهنی کلوچیا هستش که کودکان باید مسیرهای پیچ و خم دار را دنبال کنند.

​​​​​​​

مزایای بازی ماز :

*توسعه مهارت هماهنگی چشم و دست :
فرزند شما برای اولین بار این مسیرهای پیچ و خم در سراسر صفحه را اسکن میکند تا راه حلی پیدا کند.
این اسکن کردن یا مرور اجمالی که کودک انجام میدهد، یک مهارت بسیار مهم برای خواندن و نوشتن است.
*تقویت مهارت های حرکتی :
در بازی ماز، فرزند شما  بایدخطی را  در بین پیچ و خم ها (بدون دست زدن به خطوط بیرونی) بکشد.
برای انجام دادن این کار کودک نیاز دارد تا مدادش را با انگشتش کنترل کند و ماز جزء یکی از بازی های حرکتی کودکان است.
*توانایی حل مسئله :
ماز یک مسئله است با پیچ و خم های زیاد.
کودک نیاز به تحلیل مسئله و  سپس کشف راه حل دارد.
چطوری؟ مسیرهای مختلف را پیدا  کرده و پیچ و خم ها را دنبال کنید تا به مقصد برسید.
توانایی حل مسئله یکی از مهم ترین مهارت های مورد نیاز در زندگی روزمره است.

 

بازی ذهنی برای کودکان ،بازی های گروهی :

بازی های گروهی :

با اینکه بازی ذهنی برای کودکان بصورت تک نفره  یک راه عالی برای پیوند بین والدین و فرزندان است،اما بسیار مهم است که مهارت های اجتماعی کودکان خود را  نیز توسعه دهیم.
جدا از بحث توسعه مهارت های اجتماعی، بازی های گروهی اشتراک گذاری ، همدلی و  توسعه مهارت های ارتباطی را به کودکان آموزش می دهند.
این آغاز راه است که در نهایت به افزایش اعتماد به نفس در کودکان منجر می شود.
در اینجا برخی از بازی ذهنی برای کودکان بصورت گروهی معرفی میشوند که محدود به گروهی از کودکان نوپا نیستند.
اگر شما یک خانواده بزرگ دارید، حتما آنها را با اعضای خانواده خود امتحان کنید!

1. بازی های تخته ای :
   بازیهایی مثل مارو پله،منچ،شطرنج و…جزء بهترین بازیهای تخته ای هستند.
   این بازیها به کودک شما صبر و نوبتی بودن را آموزش میدهد.
   این مدل بازیها بعنوان یک بازی ذهنی برای کودکان فوق العاده موثرند.

​​​​​​​

1. سایمون میگوید(simon says) :

   پای خود را لمس کنید، بچرخید، رنگ قرمز را  پیدا کنید، دست خودتان را بچرخانید، پرش کنید، دست خود را بالا ببرید …
   این لیست می تواند ادامه پیدا کند، اما کودک شما از این بازی خسته نخواهد شد.
   بهترین بازی گروهی که کودکان میتوانند با بزرگسالان و یا بچه های کمی بزرگتر از خود بازی کنند، این بازی به بهبود مهارت گوش دادن و مهارت بیان کردن کمک میکند و منجر به توسعه روابط اجتماعی کودک میشود.
   همه کارهایی که باید انجام دهید این است که بازی  را با برخی از دستورات شروع کنید، مثلا سایمون می گوید : ” رقص یا پرش” و کودک نو پا باید برای به دست آوردن امتیاز این عمل را انجام دهد.
   اگر شما دستوری را بدون گفتن کلمه سایمون می گوید شروع کنید و کودک طبق دستور عمل کند، او امتیاز را از دست می دهد.
   شخصی که بالاترین امتیاز  را دارد در پایان برنده است.
   این یک بازی ذهنی برای کودکان و یک نوع بازی تقویت هوش هیجانی است.

​​​​​​​

1. قایم موشک:
   همه میدانند که این بازی قدیمی به یک دلیل وجود داشته و آن مخفی شدن و پیداشدن است.
   شما باید پنهان بشوید و از فرزندتان بخواهید که شما را پیدا کند یا بالعکس. هرچه بیشتر بازیکنان درگیر شوند، بهتر و جذابتر است.
   به غیر از فعالیت فیزیکی که کودک دارد،این بازی باعث می شود کودک شما به مکان هایی برای پنهان شدن و جستجو کردن فکر کند. این موضوع به او کمک می کند تا مهارت های حل مسئله و آنالیز کردن محیط اطرافش تقویت شود.

​​​​​​​

1. شماره های موسیقی :

   یک راه سرگرم کننده برای یادگیری شمارش، همه آنچه نیاز دارید فلش کارتهای اعداد و اشیای مختلف در مقیاس ۱-۱۰ است.
   اشیاء را در مقادیر مختلف بطور تصادفی در یک خط مستقیم یا دایره قرار دهید. موسیقی را پخش کنید و از کودک بخواهید که اشیا را بچرخاند.
   هنگامی که موسیقی متوقف می شود، یک کارت شماره را بیرون بیاورید و کودک باید شماره درست را پیدا کند و رری آن بایستد.
   این بازی یک راه عالی برای یادگیری و شناسایی اعداد است.. اعداد نیز می توانند با  فلش کارت حروف الفبا نیز جایگزین شوند.

​​​​​​​

1. مجسمه شو :

   یکی دیگر از بازی های کلاسیک که در اکثر کشورها وجود دارد و تحریک و انگیزه زیادی را ایجاد میکند بازی مجسمه است ،که به عنوان فریز هم شناخته می شود.
   مجسمه شو یک بازی ساده و بدون هیچ هزینه است که موسیقی در پس زمینه آن پخش میشود و کودکان باید حرکت و فعالیت های متفاوت انجام دهند.
   هنگامی که موسیقی متوقف می شود، باید در ژست های مختلف بصورت ساکن و مجسمه  قرار بگیرند.
   اولین کسی که حرکت می کند از بازی خارج میشود.
   این بهترین بازی گروهی است و نقطه مثبت این بازی این است که می توان آن را در هر کجا بازی کرد و روحیه و تخیل را در اعضای گروه ایجاد می کند.

​​​​​​​

برای جذاب کردن بازی میتوانید پس از توقف موزیک و کمترین تطبیق کودک او از بازی خارج شود..
به عنوان مثال ، کلمه ای که گفته می شود “مامان”.
بچه ها باید در انواع مختلفی از آنچه که آنها فکر می کنند مادرشان هستند، حالت فریز و یخ زده شوند.
این فهرست می تواند با پدر، خواهر، حیوانات و غیره ادامه یابد.
این بازی یک راه سرگرم کننده برای توسعه مهارت های اجتماعی و سنجش توانایی های قابل مشاهده آنها است.
بعنوان یک بازی ذهنی برای کودکان بازی جالبی بنظر میرسد.

زبان جدید :
آیا میدانستید که اگر فرزند شما به  ۲ یا بیشتر زبان مختلف بتواند صحبت می کند (به غیر از فارسی)، احتمال بیشتری دارد که در تلفظ و دستور زبان هم بهتر باشد، زیرا او می تواند الگوهای بهتر را درک کند که باعث می شود او قوانین زبان را درک و به یاد داشته باشد.
یک کودک تا ۶ سالگی بهترین یادگیرنده و ناظر است.
او هر ثانیه از محیط اطراف خود می آموزد.
یاد دادن زبان های مختلف به او، توانایی هایش را برای یادگیری چیزهای جدید در طول زندگی افزایش می دهد.
بنابراین باعث میشود هر دو سمت راست و چپ مغز  به طور یکسان فعال شوند  و چنین بچه هایی یادگیری و درک بهتری نسبت به دیگران دارند.
تدریس زبان های مختلف یکی از بهترین راههای تقویت ذهن و مغز تا سن ۵ سالگی است و همچنین بعنوان یک بازی ذهنی برای کودکان در این سنین مناسب است.

1. ورزش کردن :
   همه چیز از صبر و شکیبایی تا توسعه مهارتهای اجتماعی، مهارت های حرکتی در حین بازی ورزشی پرورش می یابد.
   این کار یکی از بهترین روشهای پیوند بین والدین است.
   در اینجا چند بازی وجود دارد که می توان آن ها را به صورت یک یا یک گروه انجام داد:
   *دویدن
   *لی لی کردن
   *پریدن
   *بسکتبال
   *والیبال
   *مسابقه طناب کشی

​​​​​​​

1. خلاقیت و ارتباطات :
   این فعالیتها باعث پیشرفت مهارتهای مختلفی در افراد میشود.
   این یک پنجره برای آینده است. شما می توانید پتانسیل فرزند خود را با معرفی آنها به استعداد های درونی شان و یا ایجاد تمایلات آنها پیدا کنید.
   در زیر راه های مختلفی برای پیدا کردن پتانسیل فرزندتان یا ساختن آنها وجود دارد:
   * آواز خواندن :
    آواز خواندن باعث تحریک و توسعه نقاط مثبت مغز می شود و همچنین حفظ کردن  آهنگ ها یک کار عالی برای تقویت مغز و ذهن است.
   *رقصیدن :
   رقص توانایی هماهنگی مهارت های حرکتی مغز و مهارتهای  اجتماعی و اعتماد بنفس کودک را بهبود می بخشد.
   *نقاشی دست یا انگشت :
   نقاشی با دست یک بازی ذهنی سرگرم کننده، رنگارنگ، خلاق و تخیلی است.
   *اسباب بازی های موزیکال :
   صداهایی که ایجاد میشود در تقویت مغز کودک موثر است.
   کودک شما کسی است که این موسیقی را ایجاد می کند.
   این یک راه عالی برای پرورش مهارت های عاطفی، IQ و مهارت های اجتماعی است.پیشنهاد میکنم این مطلب را نیز بخوانید :همه چیز در مورد افزایش هوش هیجانی در کودکان
   مهارت های حرکتی نیز در اینجا  نقش مهمی دارند.
   همچنین می تواند به یادگیری یک ابزار جدید منجر شود که یک راه عالی برای یک کودک برای یادگیری قوانین و صبر داشتن است.
   تنها اثر جانبی اش میتونه شکایت همسایگان از صداهای بلندباشد!

 

​​​​​​​*خواندن کتاب داستان  :

بهترین راه برای توسعه مهارت های زبان و ارتباطات است و کمک به مهارت زبان آموزی و یاد گرفتن حتی زبانهای دیگر حتی قبل از مدرسه رفتن نیز میکند.
من تمام داستان های کلاسیک را در یکی از آن کتاب های داستان عظیم با تصاویر دیدم و به من کمک کرد تا انگلیسی را از طریق مدرسه و کالج کمک کنم.
خواندن بهترین راه برای ساخت تخیل و یکی از قوی ترین مبانی های خلاقیت است.
این ها راه هایی عالی برای در معرض گذاشتن فرزند شما به فعالیت های مختلف است که می تواند به ایجاد شخصیت و علاقه او کمک کند.
در پایان، آنچه که از همه مهم تر است عشق و توجه زیاد به کودک در سن مناسب است!