خوابیدن در طبیعت و کمپ زدن یکی از لذت‌بخش‌ترین تجارب در سفر و طبیعت‌گردی‌ است. اما هیچ چیز مثل سرما و دمای نامناسب نمی‌تواند این لذت را خراب کند! چه یک کوهنورد حرفه‌ای باشید، چه یک کوله‌گرد، چه یک طبیعت‌گرد آماتور، برای اینکه بتوانید از خوابیدن در طبیعت لذت ببرید باید شرایط دمایی مناسبی برای خوابیدن‌تان فراهم کنید و بهترین وسیله برای انجام این کار کیسه خواب است.

چرا باید کیسه خواب بخریم؟

یکی از مواردی که می‌تواند خستگی یک طبیعت گرد را کم کند داشتن یک خواب راحت و آرام در دل طبیعت است. اما وجود رطوبت، سرمای هوا به خصوص در کوهستان، و یا شب‌های بیابان باعث می‌شود. اما بد نیست به این نکته توجه داشته باشید که حتی اگر قصد داشته باشید که شب را درون چادر به سر کنید بازهم از نیاز شما به کیسه خـواب از بین نخواهد رفت. این کالای خواب دارای تنوع بسیار زیادی است که برای خرید آن بهتر است با نکاتی که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم توجه داشته باشید.

انواع کیسه خواب

با توجه به تناسب کیسه خواب با شرایط آب و هوایی، کیسه خواب ها به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند: تابستانی، سه فصله و زمستانی.

کیسه خواب تابستانی:

کیسه خواب های تابستانی برای دمای حدود منفی یک درجه سانتی‌گراد و بالاتر مناسب هستند. به دلیل اینکه از مواد عایق کمتری در این کیسه خواب ها استفاده می‌شود وزن سبک‌تری نسبت به دو نوع دیگر دارند و حالت جمع شده آن‌ها حجم کمتری دارد و فضای کمتری را اشغال می‌کند. به طوری که برخی از مدل‌های تابستانه بعد از جمع شدن به اندازه یک طالبی می‌شوند!

کیسه خواب سه فصله:

این کیسه خواب ها برای دمای حدود منفی هفت درجه سانتی‌گراد و بالاتر مناسبند. بهترین حالت استفاده از این کیسه خواب ها برای فصل های بهار و پائیز است. همین طور برای تابستان‌های مناطق کوهستانی که دمای هوا در نیمه شب کاملا سرد می‌شود و کمی از زمستان‌ ندارد، مناسب است! کیسه‌های سه فصله خوب، امکانات خوبی برای مقابله با سرمای بیش‌تر از حد انتظار دارند. مواردی نظیر کلاه قابل اتصال، یقه اضافه و پوشش اضافه برای زیپ.

کیسه خواب زمستانی:

این همراهان گرمابخش برای دماهای منفی هفت درجه سانتی گراد و کمتر از آن مناسب هستند. علاوه بر اینکه تمام امکانات کیسه های سه فصله (یقه اضافه و …) را دارند، از از مواد عایق‌ بیشتری در آن‌ها استفاده شده است. کیسه‌ های زمستانی در حالت جمع شده حجم بیشتری نسبت به دو نوع قبلی دارند و فضای بیشتری را اشغال می‌کنند. پس هنگام خرید دقت کنید مدلی را انتخاب کنید که در آن فشرده‌سازی بیشتری صورت گرفته باشد و حجم کمتری داشته باشد. به ويژه در پیمایش‌های دشوار و کوهنوردی بسیار مهم است مدلی را انتخاب کنید که وزن و حجم کمتری داشته باشد و حمل آن آسان‌تر باشد.

درجه‌بندی دمایی:

همه کیسه خواب ها دارای درجه بندی دمایی هستند که نشان دهنده حداقل دمایی است که کیسه خواب برای پوشش دادن آن طراحی شده است. از آنجایی که در حال حاضر روش و استاندارد جهانی قطعی و مشخصی برای اندازه‌گیری این درجه‌بندی وجود ندارد،‌ تولیدکنندگان آزادند تا اندازه‌گیری خودشان را در مورد میزان گرمای محصولشان اعلام کنند. در اکثر موارد درجه‌بندی دمایی اندازه‌گیری شده توسط تولیدکننده درست و واقع‌گرایانه است، اما در برخی مواقع هم دست بالا را گرفته و دمایی که اعلام می‌کنند خیلی خوش‌بینانه است!

اخیرا یک سیستم برای اعلام درجه‌بندی دمایی بین شرکت‌های اروپایی رایج  شده و تولیدکنندگان سراسر جهان هم دارند به این سیستم روی می‌آورند. این سیستم که «EN 13537» نامیده می‌شود، بر اساس محدوده دمایی کیسه خواب، سه معیار دمایی برای آن‌ها مشخص می‌کند که عبارتند از:

•  حد بالا (Upper limit): بیشترین دمای هوایی که به طور متوسط یک مرد با استفاده از کیسه خواب مورد نظر به راحتی می‌تواند در آن بخوابد.
• دمای راحتی (Comfort ): کمترین دمای هوایی که به طور متوسط یک زن با استفاده از کیسه خواب مورد نظر به راحتی می‌تواند در آن بخوابد.
•  حد پایین (Lower limit): کمترین دمای هوایی که به طور متوسط یک مرد با استفاده از کیسه خواب مورد نظر به راحتی می‌تواند در آن بخوابد.

تا زمانی که یک سیستم استاندارد بین‌المللی ایجاد شود بهترین حالت این است که با استفاده از این درجه‌بندی کیسه خوابی متناسب با دمایی که لازم دارید انتخاب کنید. البته اگر سرمایی یا گرمایی هستید در نظر داشته باشید که این مقادیر به طور متوسط اندازه‌گیری می‌شوند و می‌توانید متناسب با نیازتان می‌توانید آن‌ها را چند درجه بالا و پایین در نظر بگیرید.

نوع عایق کیسه خواب (جنس پوشش)

اولین تصمیمی که در خرید کیسه خواب با آن مواجه هستید این است که می‌خواهید عایق آن از جنس پر (کُرک) باشد یا از جنس الیاف مصنوعی؟ در اینجا به تفاوت‌ها و نقاط ضعف و قوت آن‌ها می‌پردازیم:

عایق از جنس پَر (Down):

پر یا همان کُرک، سبک‌ترین و بهینه‌ترین عایقی است که می‌توانید پیدا کنید. همچنین بیشترین قابلیت فشرده‌سازی را دارد که باعث می‌شود حجم کمتری را اشغال کند و حمل ساده‌تری داشته باشد. نسبت به الیاف مصنوعی عمر طولانی‌تری هم دارد. اما معمولا گران‌تر از الیاف مصنوعی‌ هستند. هر چه پَر استفاده شده در کیسه فشرده‌تر باشد، گرمای بیشتری ایجاد می‌کند. واحد فشردگی پَر در کیسه اینچ مکعب است و معمولا مقداری بین ۶۰۰ تا ۹۰۰ دارد. اما این نوع کیسه خواب برای استفاده در هوای بارانی و یا رطوبت بالا مناسب نیست. زیرا با جذب رطوبت، قدرت عایق پَرها خیلی کمتر می‌شود و همچنین اگر کیسه‌ خواب خیس شود، زمان زیادی طول می‌کشد تا دوباره خشک شود. این کیسه خواب ها برای کوهنوردی و طبیعت‌گردی در مناطقی با رطوبت معمولی یا کم و سفرهای با دوچرخه گزینه مناسبی هستند.

عایق از جنس الیاف مصنوعی (Synthetic):

انواع مختلفی الیاف مصنوعی مورد استفاده در کیسه‌خواب‌ها وجود دارد اما اکثرا از مواد پلی‌استر پُرزدار (کُرکی) که تا میزان قابل توجهی آب را به خود جذب نمی‌کنند، استفاده می‌شود و بهترین انتخاب برای کسانی است که قصد شب‌مانی در آب‌وهوای مرطوب را دارند. البته کیسه‌های ساخته شده با الیاف مصنوعی سنگین‌تر و جاگیرتر هستند. نسبت به کیسه‌ خواب های پَر ارزان‌ترند ولی طول عمر کوتاه‌تری نسبت به آن‌ها دارند. این کیسه خواب ها برای استفاده در مناطقی که رطوبت بالا دارند و مناطقی که دمای خیلی پایینی ندارند، مناسب هستند. همچنین اگر از کیسه خواب بسیار زیاد استفاده می‌کنید و به شستن آن  نیاز  پیدا می‌کنید بهتر است سراغ الیاف مصنوعی بروید.

شکل فیزیکی کیسه خواب

کیسه‌خواب‌ها در برش‌ها و شکل‌های فیزیکی مختلفی تولید می‌شوند تا پاسخگوی نیاز و سلیقه گروه‌های مختلف کوهنورد و طبیعت‌‌گرد باشند. از این منظر سه دسته اصلی کیسه خواب وجود دارد: مومیایی شکل، مستطیل شکل و نیمه مستطیل شکل.

کیسه خواب مومیایی:

برش مخروطی شکل کیسه‌های مومیایی شکل، باعث می‌شود کیسه در قسمت پاها فضای کمتری نسبت به قسمت بالایی آن داشته باشد و این طراحی بیشترین بازدهی حرارتی را ایجاد می‌کند. چرا که اصولا کار اصلی کیسه‌خواب حفظ دمای بدن است و هرچقدر فضای داخلی کیسه کوچکتر باشد این کار بهتر صورت می‌گیرد. یکی دیگر از مزایای این مدل کیسه‌ها این است که با توجه به عرض کمتر آن‌ها در قسمت پاها، مواد اولیه کمتری در تولید آن‌ها به کار رفته و این موضوع باعث شده که سبک‌تر باشند و در حالت جمع شده  هم حجم کمتری داشته باشند. اما برخی از افراد به دلیل عرض کم کیسه در قسمت پا و فضای کم برای جابه‌جایی، در آن احساس راحتی نمی‌کنند.

کیسه خواب مستطیلی:

این مدل همانطور که از اسمش پیداس دیگر کاهش عرض در ناحیه پاها را ندارد و همین موضوع باعث می‌شود که از نظر حفظ گرما عملکرد بهینه‌ای نداشته باشد. اما در عوض فضای بیشتر این کیسه‌ها راحتی بیشتری به همراه دارد و هنگام خوابیدن در آن آزادی و تحرک بیشتری دارید. این کیسه‌خواب‌ها حجم بیشتری هم نسبت به کیسه های مومیایی شکل دارند.

کیسه خواب نیمه مستطیلی:

این نوع کیسه‌ خواب جایی مابین مدل‌های مومیایی‌شکل و مستطیلی قرار می‌گیرد و گزینه مناسبی برای کسانی است که می‌خواهند کیسه‌ خواب‌شان آزادی و راحتی بیشتری نسبت به کیسه‌های مومیایی و حفظ گرمای بیشتری نسبت به کیسه‌های مستطیلی داشته باشد. این کیسه‌ها بزرگ‌تر و سنگین‌تر از مدل‌های مومیایی شکل هستند اما در عوض راحتی بیشتری برای شما فراهم می‌کنند.

چطور در کیسه خواب گرم بمانیم؟

نکته‌ی مهمی که در مورد کیسه خواب باید بدانید آن است که کیسه خواب‌ها گرمایی تولید نمی‌کنند، بلکه گرمای بدن شما را در شرایط جوی مختلف نگه می‌دارند. علاوه بر توجه به درجه تحمل دمایی کیسه خواب، در شرایط جوی مختلف باید نکاتی را رعایت کنید تا در کیسه خواب گرم بمانید:
لباس گرم بپوشید: اگر هوا سرد است و فکر می‌کنید کیسه خواب‌تان به قدر کافی نمی‌تواند گرمای بدن‌تان را حفظ کند، حتما لباس گرم بپوشید و داخل کیسه خواب بروید. یادتان باشد لایه لایه لباس بپوشید تا هر زمان احساس گرما کردید بتوانید از لباس‌تان کم کنید.
غذا به اندازه کافی بخورید: سعی کنید در کمپینگ غذای گوشتی بخورید و پر کالری بخورید؛ چرا که هضم آن مدت زمان بیشتری طول خواهد کشید و این سوخت و ساز بدنتان را گرم نگه می‌دارد.
آب بنوشید: نوشیدن آب به مقدار کافی در برابر از دست دادن آب بدنتان از شما محافظت می‌کند. تفاوتی ندارد در تابستان سفر می‌کنید یا زمستان، در هر صورت بدن شما به آب کافی نیاز دارد. علاوه بر این، در فصل‌های سرد نوشیدنی‌های گرم کمک می‌کنند تا بدن‌تان گرم‌تر بماند.
کلاه بپوشید: گرمای بدن از دو راه سر و پا از بدن خارج می‌شود، بنابراین بهتر است با پوشیدن یک کلاه متناسب با فصل از سرد شدن سرتان جلوگیری کنید.
کیسه آب گرم همراه داشته باشید: کیسه آب گرم را از قبل در کیسه خواب بگذارید تا گرم شود، اگر کیسه نداشتید هم آب را جوش بیاورید و در بطری‌ آب سفری‌تان بریزید. بطری را داخل کیسه خواب بگذارید تا گرم شود.
با لباس خیس داخل کیسه خواب نروید: همیشه به یاد داشته باشید که اگر لباس‌تان خیس شده حتما ابتدا آن را عوض کنید و بعد وارد کیسه خواب شوید. لباس خیس گرمای بدن‌تان را می‌گیرد و احتمال آن که سرما بخورید هم زیاد است، پس حتی اگر جوراب‌تان خیس شده حتما آن را عوض کنید.
زیرانداز عایق برای کیسه خواب‌تان تهیه کنید: از نقش یک زیرانداز خوب برای کیسه خواب نباید غافل شد. زیرانداز عایق کمک می‌کند تا کیسه خواب‌تان گرم بماند و سرمای زمین به کیسه خواب منتقل نشود.

چطور از کیسه خواب‌مان مراقبت کنیم؟

برای اینکه طول عمر کیسه خواب‌تان افزایش پیدا کند، باید بتوانید به خوبی از آن مراقبت کنید. در قدم اول باید همیشه به خاطر داشته باشید که اگر در سفر نیستید کیسه خواب را از کاور مخصوصش در بیاورید و ترجیحا در یک محفظه‌ی تنفس‌دار آویزان کنید تا هوا در آن جریان داشته باشد. استفاده از زیرانداز مخصوص کیسه خواب هم به تمیز ماندن آن کمک می‌کند و هم طول عمرش را افزایش خواهد داد.

کاور ضدآب، زیرانداز عایق و در معرض هوای آزاد قرار دادن کیسه خواب طول عمر آن را بیشتر خواهد کرد.

اگر کیسه خواب‌تان خیس شد، از خشک شدن آن مطمئن شوید بعد آن را در کاور تنفس‌دار بگذارید. همیشه حواس‌تان به تمیزی کیسه خواب باشد و اگر به هر دلیلی کثیف شد ترجیحا همان لحظه با یک دستمال مرطوب آن را تمیز کنید. شستشوی کیسه خواب به دلیل اینکه به عایق بودن آن صدمه می‌زند بهتر است تا مواقع بحرانی به تعویق بیفتد. البته شستشوی کیسه خواب ترفندهای مخصوص خود را دارد که در مطلب جداگانه‌ای به آن خواهیم پرداخت.

کلام آخر

به عنوان جمع بندی می‌توان گفت برای خرید کیسه خواب باید به چند نکته ضروری که در طول این مطلب به آن‌ها اشاره شد دقت کنید:

• نوع کیسه‌خواب؛ براساس فصلی که می‌خواهید از آن استفاده کنید و نوع آب و هوای منطقه‌ای که می‌خواهید بروید می‌توانید یکی از سه نوع تابستانه، سه فصله و زمستانه را انتخاب کنید.
• درجه‌بندی دمایی؛ که در آن باید به محدوده دمایی کیسه خواب شامل حد بالا، حد پایین و دمای راحتی، توجه کنید.
• جنس عایق یا همان نوع پوشش؛ که از دو نوع پر و الیاف مصنوعی است و در بالا در مورد مزایا و معایب هرکدام صحبت کردیم و گفتیم که بسته به استفاده‌ای که می‌خواهید از کیسه‌خواب داشته باشید کدام نوع مناسب‌تر است.
• شکل فیزیکی کیسه خواب؛ در سه نوع مستطیلی (راحتی بیشتر)، مومیایی (گرمای بیشتر)، نیمه مستطیلی (راحتی و گرمای متوسط).
• وزن کیسه خواب: که تحت تأثیر نوع، نوع پوشش و شکل فیزیکی کیسه خواب است. اگر پیاده‌روی سنگین دارید به این عامل حتما توجه کنید و به دنبال کیسه‌های سبک‌تر باشید.
• اندازه بسته: که مانند وزن تحت تأثیر نوع، نوع پوشش و شکل فیزیکی کیسه خواب است و هرچه حجم کمتری داشته باشد جا دادن آن در کوله و حمل آن ساده‌تر خواهد بود.

  مطالب آموزشی مرتبط